Centrum Edukacyjne IPN im. Janusza Kurtyki gościło 6-go września 2018 roku Jakuba Szumskiego i jego książkę „Rozliczenie z ekipą Gierka 1980-1984”. Spotkanie promujące książkę wydaną przez IPN w serii „Monografie” prowadził Piotr Skwieciński, a uczestnikami dyskusji, oprócz autora, byli: prof. Jerzy Eisler i dr Paweł Sasanka.
Książka Jakuba Szumskiego powstała na bazie jego pracy magisterskiej, w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, a poświęcona jest losom prominentów epoki Gierkowskiej po sierpniu 1980 roku. Pomysł zajęcia się tą tematyką pojawił się już w czasie studiów autora, gdy zainteresował się on kwestią związaną z Trybunałem Stanu i faktem, że w PRL, w 1983 roku, sądzeni byli przed nim ministrowie rządu Piotra Jaroszewicza. Fakt, że w stanie wojennym internowani byli również prominenci ekipy Gierka zainteresował Szumskiego głębiej, co zaowocowało szerszymi studiami tego problemu.
Pierwszym dyskutowanym tematem były źródła nieprawdopodobnych historii dotyczących prominentów, które to historie funkcjonowały w tamtych czasach jako pewniki, będąc w rzeczywistości ewidentnymi plotkami. Jako przykład podano sprawę Macieja Szczepańskiego – przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji i jachtu „Pogoria”, rzekomo jego własności. Podobnie nieprawdopodobną, choć chętnie powtarzaną w roku 1980 wiadomością było posiadanie „na własność” Stoczni Gdańskiej przez Mieczysława Rakowskiego.
Jerzy Eisler przypominając różne, nieraz absurdalne wersje tłumaczenia przez władze samospalenia Ryszarda Siwca w 1968 roku, stwierdził, że na ogół „pamiętamy …jak usłyszeliśmy”. Nawet jeśli wiadomości są ewidentnie nieprawdziwe – zapadają w pamięć. Wielu ludzi chętnie wierzy, jak stwierdził, w różne „zaprzeczenia faktom”. Jako przykład przypomniał jak wielu obywateli Stanów Zjednoczonych jest przekonanych, że Neil Armstrong nie był na księżycu. Wiara w „dyrdymały” jest niezwykle często spotykana w każdym społeczeństwie i zupełnie przy tym niewytłumaczalna.
W latach 70-tych „posiadanie” i „własność” miały w odniesieniu do aparatu władzy zupełnie już inne znaczenie niż we wczesnych czasach powojennych, za rządów Bieruta czy Gomułki. Pojawianie się elementów kapitalizmu w socjalizmie przeczyło jednak obietnicom systemu. Jak podkreślił Szumski: „...wybuch pogłosek, wybuch plotek, ale też wybuch żądań wobec władzy może być takim właśnie, ze strony społecznej, przypomnieniem władzy o tych obietnicach.”
Kolejnym tematem poruszonym przez dyskutantów było internowanie w stanie wojennym byłych prominentów. Jak powiedział autor, było to „...oportunistyczne wykorzystanie tej możliwości prawnej...możliwości zamknięcia właściwie każdego obywatela bez wyroku sądowego”.
Jakub Szumski pisząc swoją książkę wykonał ogromną i ciekawą pracę, przedstawiając wiele nieznanych większości czytelników faktów i posiłkując się licznymi dokumentami. Książka „Rozliczenie z ekipą Gierka 1980-1984” została nagrodzona w Konkursie im. Władysława Pobóg-Malinowskiego na Najlepszy Debiut Historyczny Roku.
Relacja: Michał KK
Więcej zdjęć:
https://www.flickr.com/photos/113180435@N07/albums/72157700814174274
