15 października 2018 r. w Centrum Edukacyjnym IPN – Przystanek Historia, miał miejsce pokaz filmu dokumentalnego wg scenariusza i w reżyserii Tadeusza Arciucha i Macieja Wojciechowskiego pt.: „Niedokończone msze wołyńskie”. Na pokazie obecni byli obaj twórcy filmu, byli też jego konsultanci naukowi: ks. prof. Józef Marecki i dr Leon Popek. Gościem była Pani Ewa Siemaszko, badaczka ludobójstwa dokonanego na wołyńskich Polakach, a spotkanie poprowadził redaktor Rafał Ziemkiewicz.
Wprowadzenia dokonał dr Waldemar Brenda, zastępca dyrektora Biura Edukacji Narodowej IPN, po czym rozpoczęła się projekcja filmu. Po filmie Rafał Ziemkiewicz rozpoczął rozmowę od refleksji, że tragedia wołyńska przez lata była odsuwana z głównego nurtu zainteresowań literackich i dziennikarskich. Przez długi czas to wypieranie z pamięci dotyczyło również przedstawicieli wszystkich chyba frakcji politycznych, choć z różnych niewątpliwie powodów.
Na początku dr Leon Popek opowiedział o problemach jakie stwarza strona ukraińska, o trudnościach w poszukiwaniu szczątków pomordowanych Polaków, ekshumowaniu ich i pogrzebaniu. „Polska jako jedyne państwo w Europie ... mamy zakaz pochówków...” Gdy znajdowane są masowe groby, gdzie na pewno są też ciała Polaków, określane są one jako szczątki ludności ukraińskiej i jako takie chowane. W ten sposób np., znalezione na terenie dawnego więzienia w Łucku, ciała rozstrzelanych przez NKWD 22-23 czerwca 1941 r. około 2,5 tysiąca więźniów (wśród których było 50-60% Polaków), drugiego dnia po znalezieniu określone zostały jako szczątki ukraińskich nacjonalistów i jako takie zostały pogrzebane. Dotychczas, na 2000 miejscowości wołyńskich gdzie ginęli Polacy, upamiętnionych krzyżem jest około 180 miejscowości. Niespełna 5% z 60 tys. zamordowanych miało katolicki pochówek. Reszta leży w dołach śmierci. Nie wiadomo w ilu i gdzie położonych.
Maciej Wojciechowski opowiadał o tym jak doszło do zrobienia filmu. Jak powiedział, świadkowie, ci którzy jeszcze żyją, nie chcieli o tym mówić. „Ja już odchodzę, ja już nie chcę do tego wracać.” powiedziała jedna z kobiet, która przeżyła. Maciej Wojciechowski zwrócił uwagę na zakończenie filmu, gdzie pokazana jest figura Matki Boskiej Opiekunki (Pokrowy) ochraniającej swym płaszczem żołnierzy UPA.
Rafał Ziemkiewicz zwrócił uwagę, że żaden z zamordowanych na Wołyniu księży nie doczekał się beatyfikacji. Z tym problemem zwrócił się do księdza profesora Józefa Mareckiego, który od razu na wstępie zaznaczył, że jest coraz to gorzej. Jak powiedział, na Ukrainie zanikają parafie łacińskie, a młodzi kapłani wykształceni na Ukrainie, mają już ducha ukraińskiego. Zmiany w kościele na Ukrainie dotyczą też episkopatu, pozbyto się biskupów pochodzących z Polski, czy mających polskie korzenie.
Ks. Józef Marecki podkreślił, że na około 160 kapłanów zamordowanych przez Ukraińców jest prowadzony jedynie jeden proces beatyfikacyjny i to tylko dzięki uporowi i konsekwencji rodziny i zgromadzenia do którego należał. „Wszyscy inni nie są uważani za męczenników za wiarę. Są ofiarami … konfliktu polsko-ukraińskiego”(!).
Ks. Józef Marecki podkreślił, że na około 160 kapłanów zamordowanych przez Ukraińców jest prowadzony jedynie jeden proces beatyfikacyjny i to tylko dzięki uporowi i konsekwencji rodziny i zgromadzenia do którego należał. „Wszyscy inni nie są uważani za męczenników za wiarę. Są ofiarami … konfliktu polsko-ukraińskiego”(!).
Pani Ewa Siemaszko zgodziła się ze słowami ks. Józefa Mareckiego, który nazwał to co działo się wówczas na Wołyniu „zbiorowym opętaniem”. Przypomniała, że nacjonaliści ukraińscy zniszczyli wówczas 219 kościołów i kaplic, z czego 109 na samym Wołyniu. Zwróciła też uwagę, że do zbrodni zachęcali też duchowni, greckokatoliccy i prawosławni. Ewa Siemaszko użyła określenia „walka cywilizacji”, walka która nie zakończyła się po wojnie, a trwa nadal. Jak powiedziała: „cywilizacja łacińska kończy się na Bugu”.
Dyskusja trwała niemal godzinę i była pełna emocji.
Relacja: Michał KK
Więcej zdjęć:
https://www.flickr.com/photos/113180435@N07/albums/72157696886235610
