W kościele Wszystkich Świętych odbył się kolejny wykład z cyklu „Sylwetki niezwykłe” zorganizowany przez Stowarzyszenie Polska Jest Najważniejsza. Tym razem prelegentem był historyk mediewista prof. Roman Michałowski (UW), który wygłosił wykład pt. „Bolesław Wielki Chrobry”.
Bolesław Chrobry nie stworzył polskiego państwa, ale to państwo ugruntował tak, że ono już nigdy nie zniknęło – powiedział na wstępie.– Budował na tym, co zrobił jego ojciec, Mieszko I.
Chrobry odziedziczył państwo scentralizowane, duże terytorialnie, które przyjęło chrześcijaństwo, dzięki czemu mogło się swobodniej poruszać w sferze polityczno-dyplomatycznej w Europie chrześcijańskiej, państwo, które nawiązało kontakty z domami panującymi Niemiec i Czech (Bolesław Chrobry był synem czeskiej księżniczki Dobrawy).
Prof. Michałowski dużą część wykładu poświęcił polityce zagranicznej tego władcy. Jak zaznaczył, Bolesław Chrobry próbował prowadzić ekspansję terytorialną, tak jak robił to jego ojciec, ale z dużo słabszymi rezultatami. Przyrost terytorium Polski był niewielki. Chrobry zdobył Milsko i Łużyce oraz Morawy. Miał większe ambicje, próbował zdobyć Czechy, ale to mu się nie udało. W czasie wyprawy kijowskiej w 1018 roku przyłączył do Polski Grody Czerwińskie. Przez większość swojego panowania toczył wojny zewnętrzne, ale sukcesy były umiarkowane. Dlaczego?
Otóż co prawda siłą napędową państw w tym czasie była ekspansja terytorialna – zaznaczył profesor. – ale wiązała się z tym kwestia rozciągających się linii komunikacyjnych, w dodatku Mieszko I zdobył już wcześniej najsłabiej rozwinięte politycznie tereny plemienne, nad którymi było łatwiej zapanować, przed jego synem stanęło więc trudniejsze zadanie.
Najważniejszym problemem w polityce zagranicznej Bolesława Chrobrego były stosunki z cesarstwem – stwierdził mediewista. – Król niemiecki z dynastii saskiej Ludolfingów Otton I (zm. 973 r.) zdobył koronę cesarską i był najpotężniejszym władcą Europy zachodniej, Polska graniczyła więc z najpotężniejszym państwem Europy. Do pewnego momentu państwo polskie było sojusznikiem Niemiec, a nie wrogiem. Tak było za Ottona I, i tak było na początku panowania Bolesława Chrobrego. Polska była wtedy naturalnym sojusznikiem Niemiec w walce z pogańskimi Słowianami połabskimi. Sytuacja się zmieniła po śmierci Ottona III, jego następca Henryk II nie chciał przyznać Bolesławowi Chrobremu tak wybitnego miejsca, jak to zrobił jego poprzednik. To stało się prawdopodobnie powodem wybuchu wojny, która trwała z małymi przerwami przez 16 lat, tą wojnę ostatecznie władca Polski wygrał. W 1018 roku Bolesław Chrobry szedł na Kijów z posiłkami niemieckimi i węgierskimi, tak jakby jego wyprawa była prowadzona w imieniu cesarza niemieckiego.
Niestety ostatnie 7 lat panowania Bolesława Chrobrego nie jest dobrze znane, gdyż w 1018 roku zmarł kronikarz niemiecki Thietmar. Wiadomo jedynie, że Chrobry w 1025 roku koronował się na króla Polski.
„Widzimy go jako wielkiego gracza politycznego, który prowadzi zwycięską wojnę z najpotężniejszym władcą Europy łacińskiej, który odnosi pewien sukces”. – podsumował prof. Michałowski politykę zagraniczną Bolesława Chrobrego.
Gall Anonim w swojej kronice przedstawiał Chrobrego jako władcę idealnego, jego panowanie nazywał złotym wiekiem. Również Thietmar mimo że nie lubił polskiego władcy, w swojej pracy wystawił mu mimo woli pomnik - zaznaczył historyk.
Profesor przeszedł następnie do omawiania kwestii religii i organizacji kościoła w Polsce. Trzeba przypomnieć, że dwa lata po przyjęciu chrztu Polska otrzymała własnego biskupa (był nim Jordan), który w dodatku nie został włączony do żadnej prowincji kościelnej, nie podlegał żadnemu arcybiskupowi. To był wielki sukces Mieszka I, gdyż był to zaczątek niezależnej organizacji kościelnej w Polsce. Na zjeździe gnieźnieńskim w 1000 roku już za panowania Bolesława Chrobrego utworzono arcybiskupstwo w Gnieźnie wraz z biskupstwami w Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiu. Ogromną w tym rolę odegrała męczeńska śmierć św. Wojciecha.
Chrobry był opiekunem i organizatorem misji chrystianizacyjnych. Wraz z Ottonem III sprowadził z Włoch mnichów - Benedykta i Jana, którzy założyli klasztor w Międzyrzeczu, na pograniczu połabskim. Niestety obaj, wraz z trzema towarzyszami stracili życie z rąk Wieletów. Po śmierci współbraci do Polski wybrał się Brunon z Kwerfurtu, który wcześniej prowadził działalność misyjną wśród Węgrów. Wyruszył śladami św. Wojciecha i poniósł śmierć męczeńską w 1009 roku.
Profesor opowiadał o innych aspektach działalności Bolesława Chrobrego, w tym o architekturze. W tym okresie, jak zaznaczył historyk, pojawiły się obiekty murowane – były nimi kościoły. Mówił także o działalności ustawodawczej tego władcy Polski, choć nie miała ona prawdopodobnie formy pisanej. Bolesław Chrobry stał na straży przestrzegania prawa kościelnego, surowo karał za łamanie tego prawa.
Prof. Michałowski zastanawiał się także nad tym, skąd się wzięła nazwa „Polska”, która pojawiła się około roku 1000, wbrew pozorom nie jest to takie oczywiste, jakie jest źródło tej nazwy.
Jak zaznaczył mediewista, „Bolesław Chrobry stworzył Polskę w aspekcie ideowym, to on powiedział, że wszyscyśmy Polakami. To jeszcze jeden tytuł do chwały tego władcy” – dodał profesor. - Mimo tego, że jego następca ponosił klęski i musiał nawet opuścić kraj, podobnie jak jego syn, a Polska się rozpadła, ale Kazimierz I Odnowiciel mógł wrócić do Polski i ją odbudować dzięki temu, że jego dziad, Bolesław Chrobry i pradziad, Mieszko I, tak przeorali strukturę społeczną i polityczną ludności zamieszkującej ziemie polskie, że ona bez państwa funkcjonować już nie mogła.
Relacja: Margotte i Bernard
Wykład odbył się 15 stycznia 2013 roku
