W piątek 6 czerwca 2014 roku odbyła się inauguracja Kongresu Polska Wielki Projekt, podczas której Kazimierz M. Ujazdowski, Janusz Kobeszko, Paweł Soloch i Jadwiga Staniszkis rozmawiali o koncepcjach utrzymania podmiotowej roli państwa polskiego wobec integracji z Unią Europejską. Spotkanie poprowadził Marek Pyza z tygodnika „W Sieci”.
W piątek 6 czerwca 2014 roku odbyła się inauguracja Kongresu Polska Wielki Projekt, podczas której Kazimierz M. Ujazdowski, Janusz Kobeszko, Paweł Soloch i Jadwiga Staniszkis rozmawiali o koncepcjach utrzymania podmiotowej roli państwa polskiego wobec integracji z Unią Europejską. Spotkanie poprowadził Marek Pyza z tygodnika „W Sieci”.
Kazimierz Ujazdowski rozpoczął spotkanie słowami, iż „na dłuższą metę nie ma dobrej polityki bez naprawy instytucji”, które w Unii Europejskiej sprzyjają unikaniu i rozpraszaniu odpowiedzialności oraz utajnianiu decyzji podejmowanych na najwyższych szczeblach władzy. Trzecią słabością polskiej polityki europejskiej, zdaniem doktora habilitowanego, jest obawa rządzących przed aktywną opinią publiczną i zbyt pasywne podejście do kształtowania prawa unijnego. Reformy należy zacząć od „integracji formowania stanowiska w kwestiach europejskich na poziomie rządu”, czym zająć miałoby się Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Następnie powinno nastąpić „umocnienie parlamentu narodowego”, co w praktyce miałoby oznaczać, że prezes rady ministrów byłby zobowiązany do składania przed Sejmem sprawozdania dotyczącego stanowisk, których będzie bronić na posiedzeniu Rady Europejskiej. „Po drugie musimy sprofesjonalizować legislację w fazie parlamentarnej – legislację europejską” – mówił dalej Ujazdowski. Doktor habilitowany zaznaczył, iż zasada pomocniczości jest notorycznie łamana. Potrzebna jest nam również odpowiedzialność indywidualna za podejmowane decyzje na szczeblu rządowym oraz większa współpraca polskich europosłów z polskim parlamentem narodowym. Kazimierz Ujazdowski opowiedział się za dodaniem europejskiego rozdziału do konstytucji, w którym będzie między innymi zagwarantowany prewencyjny udział sądownictwa konstytucyjnego w ratyfikacji prawa unijnego, w tym traktatów zmieniających Unię Europejską.
Janusz Kobeszko w przeciwieństwie do Kazimierza Ujazdowskiego skupił się na poziomie technicznym i społecznym współczesnych problemów Polski w sprawie integracji europejskiej, których uosobieniem jest emigracja młodych Polaków na zachód w poszukiwaniu pracy. Ekspert Instytutu Sobieskiego wyliczył, że budżet Europejskiego Funduszu Społecznego przyznany Polsce jest o wiele niższy niż przewidywany udział naszych emigrantów w tworzeniu PKB państw zachodnich, który wynosi ok. 172 miliardy euro w ciągu 7 lat, co uderza bezpośrednio w polską gospodarkę. Kobeszko zaakcentował w swojej wypowiedzi fakt, iż największymi beneficjentami funduszy unijnych są „politycy, urzędnicy, firmy doradcze, a dopiero na końcu beneficjenci ostateczni”. Do grudnia 2013 roku wykorzystaliśmy ok. 47 miliardów złotych z EFS, lecz jedynie 40 tysięcy studentów przez 7 lat miało okazję skorzystania ze staży z tego tytułu. Pozostałe dane podane przez eksperta pokazujące wyniki wykorzystywania funduszy unijnych również nie były zbyt obiecujące. Pokazuje to, że rząd wykorzystuje dotacje nieefektywnie - zdaniem Janusza Kobeszko ma to związek z źle prowadzoną polityką regionalną. Główny Urząd Statystyczny oszacował, że Polskę opuściło 414 tysięcy osób z wyższym wykształceniem – 7% absolwentów szkół wyższych. Ekspert, aby temu przeciwdziałać, opowiedział się za zwiększeniem wsparcia finansowego dla stażystów – zarówno z Europejskiego Funduszu Społecznego, jak i z budżetu krajowego.
Paweł Soloch uzupełnił wypowiedź przedmówcy o kwestie związane z „monitoringiem organizacji zarządzania i kontroli wydawania funduszy europejskich”. Ekspert Instytutu Sobieskiego podzielił szczeble zarządzania i kontroli na cztery części, tj.: Instytucja Zarządzająca (Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju zajmujące się delegowaniem zadań), Instytucja Pośrednicząca (Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, również zajmujące się delegowaniem zadań), Instytucja Wdrażająca (władza wdrażająca programy europejskie zajmująca się czynnikami technicznymi - weryfikacją dokumentacji potwierdzającej poniesione wydatki) oraz Podmiot zewnętrzny (Fundacja Fundusz Współpracy). Kontrolą wydawania funduszy zajmuje się Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju (7 kontroli w latach 2009-2013) oraz Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji (15 kontroli w latach 2009-2013). Zdaniem Pawła Solocha, problem kontroli leży w tym, iż jest ona nieskuteczna, bowiem ma charakter jedynie formalny, ponieważ wszystkie szczeble zarządzania są od siebie zależne, minimalizując obiektywizm podejmowanych decyzji. Kolejnym problemem jest to, że w instytucjach wdrażających zarobki urzędników są zdecydowanie wyższe niż w innych urzędach administracji publicznej. „Rola państwa sprowadza się tylko do rozsmarowywania tych pieniędzy, które przychodzą z Unii Europejskiej” – dodał.
Profesor Jadwiga Staniszkis, mówiąc o podmiotowości polityki państwa polskiego w sieci integracyjnych uzależnień, stwierdziła, że „Polska jest krajem, w którym te układy sieciowe są niekompletne – zaczynają się gdzie indziej, kończą się i rozmywają”. W Unii Europejskiej panuje tendencja skierowana na minimalizowanie lub całkowite wykluczanie syntetycznych ogniw sieciowych faworyzujących jakiś obszar geograficzny, państwo. „Sieć to przede wszystkim nie struktura, a pewien proces, który jest ujęty w procedury właśnie takich gdyby ogniw i wyraźnie widać tam, że zmienia się charakter tego procesu wraz ze zmianą sekwencji.” – kontynuowała profesor Staniszkis. Profesor zgodziła się z przedmówcami, że w Polsce brakuje nam niezależnego sądu, który badałby na bieżąco zgodność prawa unijnego z prawem polskim, nie patrząc na koszty odwracania decyzji, co jest nierzadkim widokiem w działaniach sądów konstytucyjnych w Polsce. Zdaniem Staniszkis, część usieciowień w Unii Europejskiej jest poza naszym zasięgiem intelektualnym (w sensie modelowym), ze względu na typ tradycji czy edukacji, lecz „z drugiej strony zasobem w tych obszarach staje się wypychanie problemów, odtwarzanie polityczności czy odtwarzanie uniformizacji”. Patologiczna niekompletność usieciowienia i zacierania odpowiedzialności jest typowa dla biednych społeczeństw, które otrzymują pomoc. Polska nie jest w stanie uniknąć usieciowienia, lecz musimy podejść do tego racjonalnie. Profesor wskazała, że imperialność Rosji wynika z kompletności usieciowienia stworzonych przez nich instytucji. „Myślę, że nasz problem to jest po prostu bycie jakimś takim odpryskiem w sensie powielania czy takiego imitowania elementów tych struktur, które przekształcają się jak to w biednym kraju w przechwytywanie tych środków zanim dojdą do beneficjentów”, jednak „nie ma to nic wspólnego z sieciowością, bo nie ma sieciowości bez strategii, która jest jak gdyby tym wyjściowym powodem stworzenia określonych rozwiązań, a u nas tego nie ma, a z drugiej strony nie ma sieciowości kompletnej bez zmitologizowanego miejsca, które jest na zewnątrz, które jest tym ostatecznym arbitrem” – dodała na zakończenie.
Relacja: Arkadiusz Krokowski
Wideo i foto: Bernard i Margotte
Więcej zdjęć:
https://www.flickr.com/photos/55306383@N03/sets/72157645227789235/
Jest to pierwsza relacja z warszawskiej odsłony Kongresu Polska Wielki Projekt, relacje z pozostałych paneli będziemy publikować sukcesywnie.
Opublikowano: Blogpress, czw., 19/06/2014 - 11:20
