piątek, 30 października 2020

Los kabareciarza - koncert Jana Pietrzaka w Klubie Ronina

5 października w klubie Ronina odbył się koncert Jana Pietrzaka. Satyryk zaprezentował napisane przez siebie piosenki, opatrując je komentarzem. Towarzyszył mu zespól w składzie: Mariusz Dubrawski, Tomasz Bielski, Jerzy Czekalla i Wojciech Ruciński. Gość klubu przypomniał, że występuje na scenie już od 60 lat! Gratulujemy i czekamy na kolejne koncerty w normalnych warunkach, a nie w czasach pandemii, gdy liczba publiczności na sali musiała być niestety ograniczona. IMG_4277m Zapraszamy do obejrzenia zapisu tego wydarzenia: Relacja: Margotte i Bernard IMG_4284m

wtorek, 27 października 2020

NA ŻYWO: Dariusz Karłowicz - "Teby-Smoleńsk-Warszawa. O złudzeniu nietragiczności polityki" (Teologia Polityczna)

Spotkanie poświęcone książce „Teby-Smoleńsk-Warszawa. O złudzeniu nietragiczności polityki” Dariusza Karłowicza. To zbiór esejów z filozofii polityki, w których autor sięgając do starożytnych tekstów, odkrywa uniwersalne schematy aktualne również we współczesnej polityce, mierząc się ze złudzeniem nietragiczności naszej polskiej polityki. W debacie poświęconej książce „Teby–Smoleńsk–Warszawa” udział wezmą: ➤ Dariusz Karłowicz – autor książki „Teby–Smoleńsk–Warszawa”, współzałożyciel Teologii Politycznej; ➤ Wojciech Stanisławski – redaktor, dziennikarz; ➤ Maciej Urbanowski – krytyk literacki, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Jagiellońskiego; ➤ Mateusz Werner – filozof kultury, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego; ➤ Mikołaj Marczak – prowadzący debatę, redaktor Teologii Politycznej.

poniedziałek, 26 października 2020

sobota, 24 października 2020

Polak też człowiek. Relacja z premiery „Komedii” Wojciecha Tomczyka

Nie znajdziemy tu ostentacyjnej groteskowości podszytej nienawiścią do przedmiotu, z którego się naigrywamy. Mamy raczej do czynienia ze śmiechem ciepłym, doprawionym sympatią a może nawet czułością, którą Tomczyk darzy opisywaną wspólnotę, widząc jednocześnie jej wady – mówił prof. Maciej Urbanowski podczas premiery „Komedii” Wojciecha Tomczyka. Komedie Wojciecha Tomczyka Czy po doświadczeniach historycznych XX wieku komedia jest jeszcze możliwa? Gdzie leży granica między śmiechem niosącym katharsis a nihilistyczną drwiną? Na te i wiele innych pytań odpowiedzi poszukiwali goście Teologii Politycznej podczas czwartkowej premiery wydanych właśnie razem z Państwowym Instytutem Wydawniczym „Komedii” autorstwa Wojciecha Tomczyka. W dyskusji udział wzięli: Marcin Sławiński – reżyser sztuk Wojciecha Tomczyka, aktor teatralny; – teatrolog, historyk teatru, dramatolog z Instytutu Sztuki PAN oraz Maciej Urbanowski – autor wstępu do „Komedii”, historyk literatury polskiej, krytyk literacki, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Debatę poprowadził Karol Grabias. Spotkanie dofinansowane zostało ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu „Kultura w sieci”. W pierwszej części spotkania Maciej Urbanowski rozważał kwestię swoistej ewolucji artystycznego wyrazu Wojciecha Tomczyka. Jak to się stało, że znany z cierpkich dramatów pesymista serwuje czytelnikom gruby tom komedii – pytał redaktor Grabias. Zdaniem prof. Urbanowskiego, pomimo trudnej historii ostatnich trzystu lat w polskiej kulturze istniała potrzeba śmiechu. – Aleksander Fredro pisze swoje utwory w latach 20 i 30 XIX wieku, Marian Hemar tworzy wspaniałe komedie na emigracji, sam „Pan Tadeusz” nierzadko odczytywany jest jako utwór komediowy – zauważył. Podobnie jak dla literackich przodków, tak i dla Tomczyka, śmiech ma cel terapeutyczny, jest niekiedy ucieczką a często również narzędziem diagnozy sytuacji historycznej. Jak wskazywał prof. Urbanowski, tematami koronnymi jego twórczości jest właśnie historia spleciona z analizą polskości. Komediopisarstwo okazuje się więc być innym sposobem badania tej samej problematyki. Wcześniejsze teksty mogły zwiastować komediowe przełamanie twórcze, wszak pojawiały się tam niemal regularnie elementy satyry, groteski, czarnego humoru. Już „Felietony” były bronią lżejszego kalibru – zauważył prof. Urbanowski i dodał – Śmiech stanowi u Tomczyka reakcję na zaskakującą niespójność świata. W dalszej części spotkania prof. Hernik-Spalińska zarysowała historyczną ewolucję komedii wywodzącej się oryginalnie z fars doryckich i poprzedzającą narodziny tragedii. – Kiedy rozwijała się komedia grecka w okresie Arystofanesa i wojny peloponeskiej komedie obśmiewające sprawy polityczne były jeszcze dozwolone. Po upadku Peryklesa jednak zostały one zakazane – wskazała prof. Henik-Spalińska. Śmiech więc jawi się jako zjawisko podejrzane, czemu dał wyraz Umberto Eco w „Imieniu Róży” – zagubiona książka należała właśnie do rodzaju komediowego. Prowokuje to szereg pytań: dlaczego księga o śmiechu jest ukrywana? Dlaczego śmiech jest niebezpieczny? – kontynuowała, przywołując słowa Moliera: „Lepiej jest człowieka obrazić niż ośmieszyć”. Hernik-Spalińska podkreśliła, że u Tomczyka mamy do czynienia z typem śmieszności reprezentowanym przez Cervantesa – śmieszności, która styka się z tragizmem. Zauważyła również, że XX wiek właściwie odszedł od komediowości jako takiej, tak samo, jak odszedł od tragizmu. – A te pojęcia są ze sobą spojone, to z nich wynika prawda o człowieku, którą sztuka dramatyczna próbuje przekazać. Twórczość Tomczyka wyraźnie ewoluuje z owego zespojenia, by na końcu popaść w kategorię wzniosłości – podsumowała Hernik-Spalińska. Według Pani Profesor sytuować go należy przede wszystkim obok Jarosława Marka Rymkiewicza jako autora wiersza pt.: „Dwie Polski” oraz książki „Aleksander Fredro jest w zły humorze”. – U Tomczyka Fredrowska gorycz zostaje przezwyciężona przez miłość do człowieka – dodała Hernik-Spalińska. W dalszej części rozmowy Marcin Sławiński zwrócił uwagę na olbrzymi potencjał sceniczny utworów komediowych Tomczyka – zarówno telewizyjny, jak i teatralny. Autor „Zaręczyn” zdaniem reżysera z niezwykłym wyczuciem łączy dramatyzm wydarzeń z przełamującym patetyczne zadęcie humorem. Sławiński przypomniał także sukcesy realizacji między innymi takich sztuk jak „Wampir”, po którego inscenizacji w warszawskim Teatrze Narodowym owacja trwała 10 minut, a także „Zaręczyny”, które zostały bardzo wysoko ocenione przez publiczność. Na komediowy tryumf Tomczyka składa się zdaniem Sławińskiego niecodzienna umiejętność konstruowania zabawnych dialogów i kreślenia postaci, a także pewien optymizm i ciepło, światełko nadziei na pojednanie w tunelu waśni. Prof. Urbanowski wskazał z kolei, że śmiech Tomczyka różni się diametralnie od popularnego, płytkiego i popadającego w nihilizm rechotu. Jego styl wyrasta z tradycji romantycznej. – To romantyzm jest właściwym budulcem jego tekstów – podkreślał Urbanowski. Nie pojawia się on po to, by zostać zdemaskowany, ale po to, by za pomocą romantycznego instrumentarium zdiagnozować współczesną Polskę. Język romantyczny u Tomczyka okazuje się dialektem, którego używają nie tylko romantycy. – W pewnym sensie wszyscy jesteśmy romantykami – tak jak pan Jourdain mówił prozą, tak my mówimy romantyzmem, co czasem skutkuje komicznymi nieporozumieniami – mówił Urbanowski. Romantyzm u Tomczyka nie jest narzędziem kpiny, a raczej sposobem budowania komediowości. To fenomen w zasadniczo antyromantycznej kulturze nowoczesnej okraszonej tezami o zmierzchu paradygmatu romantycznego po roku 89. Prof. Hernik-Spalińska zwróciła z kolei uwagę na oryginalność Tomczyka na tle innych utworów żonglujących konwencjami i grających z tradycją. Autora „Komedii romantycznej” wyróżnia szerokie spojrzenie nieograniczające się do doraźności. Według Pani Profesor Tomczyk spogląda na rzeczywistość poprzez angielski typ komedii zagrożeń. „Zaręczyny” to współczesna wersja Zemsty. Tomczykowi obce są doraźne satyry chłoszczące śmiechem polskie wady, niewidzące w Polaku człowieka. Dla autora „Norymbergi” stanowi on raczej przedmiot namysłu nad kondycją ludzką, a konflikt narodowy ujęty jest w perspektywie egzystencjalnej. – Tomczyk jest po prostu człowiekiem bardzo dowcipnym, to jego znak towarowy na polskiej scenie komediowej – skwitował w dalszej części spotkania Marcin Sławiński. Wskazał również na nierzadko pojawiający się w jego utworach wątek odnoszący do Boga oraz głęboko konserwatywny charakter całej twórczości – Kpiące spojrzenie jest spojrzeniem konserwatysty, Tomczyk mówi rzeczy odbiegające od głównego nurtu kultury nowoczesnej i chyba właśnie dlatego jest taki zabawny – śmiech musi zaskakiwać – mówił Sławiński. Ponadto, pomimo inteligentnego żartu przenikającego cały zbiór, Tomczyk jest twórcą trafiającym do szerokiej publiczności, nie tylko do erudytów, na co wskazują nagrody publiczności uzyskane podczas festiwali – kontynuował. W końcowej części dyskusji prof. Urbanowski zwrócił uwagę na empatię, jaką Autor obdarza swoje postaci – śmiejemy się, ale w poczuciu łączności z przedmiotem śmiechu. Jest to śmiech od wewnątrz, wewnątrz wspólnoty, z którą utożsamia się twórca – zaznaczał. Nie znajdziemy tu ostentacyjnej groteskowości podszytej nienawiścią do przedmiotu, z którego się naigrywamy. Mamy raczej do czynienia ze śmiechem ciepłym, doprawionym sympatią a może nawet czułości, którą Tomczyk darzy opisywaną wspólnotę, widząc jednocześnie jej wady. Podsumowując rozmowę, zaproszeni goście skonfrontowali się ze słowami Chestertona, który mówił, że „nie można napisać dobrej komedii tam, gdzie żadne sprawy ludzkie nie są więcej brane na serio, ponieważ brak wówczas elementu kontrastu potrzebnego do wywołania efektów komicznych”. Prof. Urbanowski wskazał na swoiste wymaganie Autora wobec Czytelnika. Tomczyk oczekuje, że podczas lektury będziemy czuć się dziedzicami pewnej tradycji kulturowej. Pewna powaga jest tu warunkiem śmiechu. Prezentowany zbiór komedii to więc zdaniem prof. Urbanowskiego dowód na to, że wciąż bierzemy pewne sprawy na serio, co czyni komedię możliwą. – Nie jesteśmy więc pokoleniem straconym dla komedii i kultury w ogóle – podsumował. Prof. Hernik-Spalińska z kolei nawiązała w finalnej wypowiedzi do zasady sprzeczności, wokół której osnuty jest gatunek komediowy – oczekiwanie bohatera jawi się jako zupełnie inne niż zaskakująca go rzeczywistość. Jest to moment, w którym „Komedie” Tomczyka wymykają się z klasycznie rozumianych norm gatunkowych. Ich postaci zdążyły się już rozczarować zastanymi realiami. Doświadczenia XX – wiecznej historii obdzierają je ze złudzeń i sprawiają, że niekiedy śmiech grzęźnie w gardle, przeradzając się w szloch – zakończyła Hernik-Spalińska. Spotkanie dofinansowane zostało ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu „Kultura w sieci”. Współwydawcą „Komedii” jest Państwowy Instytut Wydawniczy. Relację opracowała Hanna Nowak (Teologia Polityczna).

czwartek, 22 października 2020

NA ŻYWO: Relacje Polski i Grupy V4. Węzłowe problemy współczesnej kooperacji (Fundacja im. J Kurtyki - 22.10.2020 godz. 18:00)

Relacje Polski i Grupy V4. Węzłowe problemy współczesnej kooperacji - 22.10.2020 godz. 18:00

NA ŻYWO: Ogólnopolskie Forum Młodzieżowe „Wspólnie dla Przyszłości" (Służba Niepodległej)

Niedziela - od godz. 12:00 VI edycja Ogólnopolskiego Forum Młodzieżowego „Wspólnie dla Przyszłości” - dzień drugi Wyzwania Klimatyczne - godz. 12:00 Mariusz Tomczak – Prezes Fundacji Sapere Aude (moderator) Bartłomiej Orzeł – Pełnomocnik Rządu ds. Programu Czyste Powietrze Andrzej Gula –Krakowski Alarm Smogowy Paweł Kurtyka – Architekt, Wiceprezes AMW Invest Michał Gwardys – Prezes Stowarzyszenia Młodzi dla Polski Aleksander Brzózka – Rzecznik Prasowy Ministerstwa Klimatu i Środowiska Cyfryzacja i Gospodarka - godz. 14:00 Bartosz Pawłowski – członek Stowarzyszenia Młodzi dla Polski (moderator) Adam Andruszkiewicz – Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Justyna Orłowska – Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. GovTech Karol Kotowicz – Departament Strategii i Komunikacji KPRM Hanna Uhl – Dyrektor Biura Innowacji PKN Orlen Gość specjalny - Marlena Maląg - godz. 15:50 Młodzi Kontra Pandemia - 16:00 Michał Budny – Stowarzyszenie KoLiber Piotr Mazurek – Pełnomocnik Rządu ds. Polityki Młodzieżowej, Sekretarz Stanu Mariusz Chłopik – Dyrektor Biura Ekstraklasy Gameing w PKO Banku Polskim Mateusz Węgrzyn – Stowarzyszenie Obywatelskiego Dialogu i Aktywizacji SODA Bartosz Makowiecki – Doradca Sekretarza Stanu w KPRM Maria Jaworska – Klub Młodych Stowarzyszenia „Dla Polski” Sławomir Starzec – Młodzi Solidarnie Barbara Sobieska – Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej

poniedziałek, 19 października 2020

piątek, 16 października 2020

Dwa nowe odcinki "Losu kabareciarza" Jana Pietrzaka

Przedstawiamy dwa nowe odcinki "Losu kabareciarza" publikowane przez Jana Pietrzaka na jego własnym kanale Youtube: https://www.youtube.com/user/egida1/videos Aby do świtu: Jak tu przeżyć: Słowa i muzyka piosenek, oczywiście: Jan Pietrzak. Dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu Kultura w sieci

czwartek, 15 października 2020

NA ŻYWO: Premiera Komedii Wojciecha Tomczyka (Teologia Polityczna - 15.10.2020, godz. 18:00)

Zapraszamy na premierę „Komedii”, które po „Dramatach” i „Felietonach” są kolejną publikacją Wojciecha Tomczyka wydawaną nakładem Teologii Politycznej. Przed nami kolejna uczta – żaden z koneserów inteligentnego humoru nie będzie zawiedziony! W debacie poświęconej „Komediom” udział wezmą: ➤ Marcin Sławiński – reżyser sztuk Wojciecha Tomczyka, aktor teatralny ➤ Jagoda Hernik-Spalińska – teatrolog, historyk teatru, dramatolog, Instytut Sztuki PAN ➤ Maciej Urbanowski – autor wstępu do „Komedii”, historyk literatury polskiej, krytyk literacki, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Jagiellońskiego ➤ Karol Grabias – prowadzący debatę, redaktor Teologii Politycznej. Wydarzenie dofinansowane przez Narodowe Centrum Kultury w ramach programu „Kultura w sieci”.

środa, 14 października 2020

NA ŻYWO: Patrząc za Bug - czy Polska ma wizję polityki wschodniej? (14.10.2020 godz. 18:00)

Rok 2020 z uwagi na sytuację pandemiczną oraz obecne wydarzenia na Białorusi jest wyjątkowy dla polskiej polityki zagranicznej, a szczególnie polityki wschodniej. W związku z tym Fundacja im. XBW Ignacego Krasickiego oraz Instytut Staszica postanowiły zorganizować debatę pt. „Patrząc za Bug - czy Polska ma wizję polityki wschodniej?”. Prelegenci podczas debaty będą starali się znaleźć odpowiedź na pytanie czy polska polityka wschodnia wymaga rewizji i w jaki sposób wzmocnić polskie wpływy na Wschodzie. Będziemy rozmawiać także o współpracy gospodarczej ze wschodem, polityce europejskiej oraz działaniach kulturalnych i polonijnych. Debatę poprowadzi Józef Orzeł z Klubu Ronina, prelegentami będą: Agnieszka Romaszewska-Guzy - dyrektor Bielsat TV, Paweł Kowal - poseł Koalicji Obywatelskiej oraz Marek Budzisz – ekspert dr. Rosji i krajów postsowieckiego Wschodu

NA ŻYWO: Polska nad Bałtykiem - perspektywa polityki historycznej (Fundacja im. Janusza Kurtyki: 14.10.2020, godz. 18:00)

Paneliści: prof. Paweł Jaworski - Uniwersytet Wrocławski prof. Kazimierz Musiał - Uniwersytet Gdański dr Wojciech Lieder - Uniwersytet Gdański Moderator: Marcin Fronia - Instytut Filozofii i Socjologii PAN

niedziela, 11 października 2020

NA ŻYWO: Kongres Polska Wielki Projekt 2020. Nowe Pokolenie (dzień trzeci - od godz. 10:00)

Transmisja ciągła wszystkich paneli - dzień trzeci (od godziny 10:00)
Model i rola współczesnej rodziny (godz. 10:00) Paneliści: Barbara Socha - Pełnomocnik Rządu ds. Polityki Demograficznej Paweł Woliński - Dyrektor CitizenGO Polska Szymon Grzelak - Prezes Instytutu Profilaktyki Zintegrowanej Moderator: Dorota Bojemska
E(ste)tyka zielonego miasta (godz. 11:20) Paneliści: Bolesław Stelmach - architekt Krzysztof Ingarden - architekt Kazimierz Łatak - architekt i konstruktor Hubert Trammer - architekt, wykładowca Moderator: Andrzej Szczerski
Wręczenie Nagrody im. Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego (godz. 12:40)
Blaski i cienie sztuki zaangażowanej (godz. 15:00) Paneliści: Włodzimierz Bolecki - historyk literatury polskiej Dariusz Wieromiejczyk - dyrektor FINA Patryk Kencki - doktor nauk humanistycznych Piotr Bernatowicz - historyk sztuki Moderator: Maciej Mazurek

sobota, 10 października 2020

NA ŻYWO: Kongres Polska Wielki Projekt 2020. Nowe Pokolenie (dzień drugi - od godz. 10:00)

Transmisja ciągła wszystkich paneli - dzień drugi - od godziny 10:00
Co się stało z prawdą? Co się stało z wolnością? (godz. 10:00) Paneliści: Zbigniew Stawrowski - filozof polityki Andrzej Zybertowicz - socjolog Antoni Łepkowski - adwokat o. Janusz Pyda OP - dominikanin, filozof i teolog Moderator: Antoni Libera
Współczesne uniwersytety: stan wolności akademickiej (godz. 11:20) Paneliści: Magdalena Gawin - historyk Piotr Nowak - tłumacz, redaktor, wydawca Zbigniew Janowski - architekt, filozof Bogdan Musiał - historyk Moderator: Ryszard Legutko
„Od powietrza, głodu, ognia i wojny…” (godz. 12:40) Paneliści: Andrzej Nowak - historyk Andrzej Rychard - socjolog Zdzisław Krasnodębski - socjolog, filozof społeczny Moderator: Bronisław Wildstein
Przyszłość Europy, przyszłość „Zachodu” – Nowy układ sił na świecie (godz. 15:15) Paneliści: Krzysztof Szczerski - politolog, profesor nauk społecznych Przemysław Żurawski vel Grajewski - politolog, nauczyciel akademicki Michał Lubina - politolog, nauczyciel akademicki Włodzimierz Marciniak - politolog, sowietolog, rosjoznawca Moderator: Piotr Bajda
Informacja o wręczeniu medalu „Odwaga i Wiarygodność” (godz. 16:35)
Myśl JPII w świecie obecnym (godz. 16:50) Paneliści: Łukasz Hardt - ekonomista Sebastian Duda - filozof, teolog, publicysta Krzysztof Mazur - politolog, filozof Moderator: Michał Łuczewski

piątek, 9 października 2020

NA ŻYWO: Kongres Polska Wielki Projekt 2020. Nowe Pokolenie (Dzień pierwszy - od godz. 11:30)

Kongres Polska Wielki Projekt 2020. Nowe Pokolenie (Dzień pierwszy)
Oficjalne otwarcie Kongresu Polska Wielki Projekt 2020. Nowe Pokolenie (godz. 11:30). Zdzisław Krasnodębski
Cyfrowa przyszłość – czy świetlana? (godz. 12:00) Paneliści: Jacek Dukaj - prozaik, eseista, krytyk Andrzej Zybertowicz - socjolog Justyna Orłowska - pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. GovTech Michał Lorenc Jr - inwestor w obszarze nowej gospodarki, e-commerce i gamingu Jarosław Królewski - CEO Synerise S.A. Moderator: Michał Łukasz Kamiński
Premier Mateusz Morawiecki
Kryzys jako szansa: Jak odbudować gospodarkę europejską? Zadania Polski (godz. 14:00) Paneliści: Jadwiga Emilewicz - politolog, menadżer Paweł Borys - ekonomista, menedżer Marek Dietl - prezes zarządu GPW Cezary Kaźmierczak - publicysta, przedsiębiorca Moderator: Marcin Dobrowolski
Kultura, głupcze! (godz. 15:40) Paneliści: Paweł Lisicki - dziennikarz Maciej Urbanowski - historyk literatury polskiej David Engels - historyk Krzysztof Noworyta - producent Moderator: Jakub Moroz, Mateusz Werner
Zielony konserwatyzm, zielona Europa (godz. 17:00) Paneliści: Sławomir Mazurek - politolog Przemysław Barszcz - prezes Polskiej Fundacji Przyrodniczo-Leśnej Piotr Abramczyk - prezes zarządu GCCM Polska Moderator: Grzegorz Górny
Polska w zielonej Europie (godz. 18:00) Paneliści: Zdzisław Krasnodębski - socjolog, filozof społeczny Janusz Wojciechowski - prawnik, sędzia, polityk Agata Śmieja - prezes Fundacji Czyste Powietrze Moderator: Grzegorz Górny

NA ŻYWO: Ekonomia Krwi. Z historii konspiracji narodowej w walczącej Warszawie 1939–1944–1990 (IDMN - godz. 17:30)

Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego zaprasza w najbliższy piątek 9 października 2020 r. o 17.30 do siedziby współorganizatora - Muzeum Archidiecezji Warszawskiej (ul. Dziekania 1) - na debatę wokół książki Krzysztofa Kosińskiego "Ekonomia Krwi. Z historii konspiracji narodowej w walczącej Warszawie 1939–1944–1990". Z Autorem rozmawiać będą Rafał Łatka, Paweł Skibiński i Jan Żaryn.

sobota, 3 października 2020

Klub Ronina NA ŻYWO: Przegląd Tygodnia Józefa Orła i Jana Parysa (Klub Ronina - poniedziałek godz. 19:00)

Przegląd Tygodnia Józefa Orła i Jana Parysa

Historia czy pamięć? Relacja z premiery nowej książki Pawła Ukielskiego

Po okresie przygaśnięcia mitu Powstania Warszawskiego w czasach postkomunistycznych, kiedy władze przekonywały społeczeństwo o priorytecie rozwoju gospodarczego w stosunku do refleksji nad historią, powrócił on z wielką mocą jako paradygmat jasno porządkujący moralną rzeczywistość w postmodernistycznym świecie – mówił Dariusz Gawin podczas premiery książki Pawła Ukielskiego „Pamięć Polski, pamięć sąsiadów. Pamięć Europy”. PiP1 „Pamięć i polityka” – pod tym hasłem w redakcji przy Koszykowej debatowali 22 września: prof. Rafał Chwedoruk z Uniwersytetu Warszawskiego, autor książki „Polityka historyczna”; prof. Dariusz Gawin z Instytutu Filozofii i Socjologii PAN oraz dr Paweł Ukielski z Muzeum Powstania Warszawskiego, autor wydanej właśnie przez Teologię Polityczną książki „Pamięć Polski, pamięć sąsiadów. Pamięć Europy”, której premiera była przyczynkiem do dyskusji. Rozmowę poprowadził Jakub Moroz. Spotkanie dofinansowane zostało ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu „Kultura w sieci”. Na czym polega współczesna polityka historyczna? Czy poddana została rozmaitym zawłaszczeniom i instrumentalizacjom? Jak wygląda obecnie spór wobec tego kontrowersyjnego pojęcia? Niełatwe pytania, z którymi mierzyli się zaproszeni Goście były punktem wyjścia do refleksji osnutej wokół książki Pawła Ukielskiego, a jednocześnie otworzyły nowe pola rozważań, które mają szansę uczynić słuchacza wczorajszej debaty bardziej świadomym i wrażliwym na niuanse czytelnikiem. A jak pokazało spotkanie, w niezwykle delikatnej sferze polityki historycznej, niuansów nie brakuje. PU2 W pierwszej części spotkania Autor zarysował ewolucję jaką na przestrzeni czasu przeszło w Polsce samo dyskutowane pojęcie. – Czym innym jest polityka historyczna w warunkach demokratycznych, czym innym była w państwie totalitarnym – zaznaczył. Jak zauważył dalej Ukielski, osią sporu okazało się również w pewnym momencie samo sformułowanie zagadnienia – wielu historyków nie zgadzało się na łączenie historii uznawanej przez nich za dziedzinę naukową, z polityką. Wynika z tego dyskusja nad możliwością zastąpienia pojęcia historii słowem „pamięć”. Zgodnie z zaprezentowanym wywodem, jedną z przyczyn niepokoju, jaki wzbudza konstrukcja „polityka historyczna” jest lęk przed narzuceniem określonej – jedynej słusznej – wizji minionej rzeczywistości. Kolejną bolączką i źródłem napięć wokół polityki historycznej, jakie podkreślał Ukielski jest pewna wyrwa, którą zaobserwować można w dziejach pojęcia. Przez jakiś czas w latach dziewięćdziesiątych historia pozostawała niejako wypchnięta poza główny nurt debaty publicznej a państwo zupełnie zrezygnowało z roli narratora namysłu nad nią. Objawiało się to również próżnią na poziomie kulturowym - chociażby brakiem dobrego kina historycznego – zauważył Ukielski. Zdaniem Dariusza Gawina z kolei, polityka historyczna – świadomie lub nie – była prowadzona zawsze, choć w pewnym momencie została zaniedbana. Dopiero jednak upojęciowienie tego zjawiska nadało mu charakter normatywny – nazwanie go „polityką” wytworzyło pewnego rodzaju obowiązek sprawowania, świadomego kreowania. Podobnie jak przedmówca, Dariusz Gawin poświęcił dłuższą chwile refleksji leseferyzmowi aksjologicznemu, jak nazwał charakterystyczną dla lat ’90 postawę całkowitego skupienia na rozwoju gospodarczym przy absolutnym pominięciu problemu historii. Ani postsolidarnościowi liberałowie, ani i toczący z nimi spór postkomuniści nie byli nią zainteresowani. Jednym z czynników przełamujących ów impas było zdaniem Gawina powstanie IPN – u. PU3 Prof. Chwedoruk zwrócił uwagę na całkowite zaadoptowanie kwestii polityki historycznej przez konserwatywną prawicę. Przypomniał, że początkowo pojęcie to pojawiało się w literaturze z namaszczeniem zdecydowanie pejoratywnym – jako „hagiografia tego, kto akurat rządzi”. Obecnie nawet ci, którzy buntowali się przeciwko niemu, korzystają z jego narzędzi. Zdaniem Chwedoruka polityka historyczna jest wręcz główną osią sporu o transformację ustrojową w Polsce. W dalszej części wypowiedzi Chwedoruk wrócił do rozróżnienia między historią i pamięcią. Powiązał z nim pytanie o status historii jako dziedziny naukowej – Czy można uprawiać ją w oparciu o naukową metodologię? – pytał. Dyskutanci doszli następnie do wniosku, że swoistą rewolucją pamięci było otwarcie Muzeum Powstania Warszawskiego. Nastąpił wtedy powrót do refleksji na temat pamięci a następnie – sensu samego Powstania. Dariusz Gawin rozważając obecność mitu powstańczego zaznaczył, że aby prawidłowo go dziś rozumieć, należy zapytać, dlaczego był on ważny w czasach, kiedy za ważny go uznawano. Z pewnością miał on ogromną siłę jako mit wielkiej walki przeciw totalitaryzmom. Po okresie przygaśnięcia owego mitu w czasach postkomunistycznych, kiedy władze przekonywały społeczeństwo o priorytecie rozwoju gospodarczego w stosunku do refleksji nad historią, powrócił z wielką mocą jako paradygmat jasno porządkujący moralną rzeczywistość w postmodernistycznym świecie – wskazywał Gawin. – A młodym ludziom niezwykle brakowało aksjologicznej kotwicy tego typu – dodał. Ponadto, mit Powstania Warszawskiego jest zdaniem Gawina jednym z najważniejszych symboli niezwykłej zdolności Polaków do demokratycznej samoorganizacji. Powstańczy zryw był prawdziwą szkołą tragicznej natury historii – doszło tu do konfliktu równych wartości, jednak tym co liczyło się w ostatecznym rozrachunku było dokonanie właściwego wyboru. W dalszej części spotkania prof. Chwedoruk zwrócił uwagę na niepokojącą banalizację, której uległ spór o Powstanie Warszawskie. W dużej mierze wynika ona z nazbyt emocjonalnego, a przez to ulotnego, niewystarczająco ugruntowanego w rzetelnej wiedzy i powierzchownego charakteru dyskusji. Paweł Ukielski wyróżnił z kolei dwa wymiary polityki historycznej: wewnętrzny i zewnętrzny. Pierwszy z nich polega na budowaniu wspólnoty i kodu kulturowego, drugi – na tworzeniu obrazu tej wspólnoty w oczach innych wspólnot. Zdaniem autora „Pamięci Polski, pamięci sąsiadów. Pamięci Europy” znajdujemy się w trudnej sytuacji, ponieważ Zachód zbudował na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat linię narracyjną, pewien konsensus, w którego kształtowaniu nie mieliśmy udziału. Kwestie wizerunku historycznego bardzo silnie wpływają na geopolitykę i bezpieczeństwo – dlatego między innymi mądre wejście w zastaną narrację jest tak potrzebne. Polityka historyczna bezpośrednio dotyczy egzystencji państwa – podkreślał Ukielski. PU4 W końcowej części spotkania prof. Gawin wyraził zaniepokojenie kilkoma współczesnymi trendami związanymi z polityka historyczną. Zaliczył do nich między innymi „cancel culture”, która obejmuje działania związane z rewidowaniem zasadności istnienia niektórych pomników. Zdaniem Gawina ten nowy paradygmat ma w sobie gwałtowny potencjał nihilistyczny. Porównuje go do marksizmu, który w momentach rewolucyjnych uwypuklał swój głęboko historyczny charakter. To posthistoryczne podejście do historii stanowi wyzwanie, może trwale zmienić duchowy krajobraz Zachodu – zakończył Gawin. Spotkanie dofinansowane zostało ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu „Kultura w sieci”. Tekst: Hanna Nowak Wideo: MichaŁ KK Książka w księgarni Teologii Politycznej https://ksiegarnia.teologiapolityczna.pl/zycie-codzienne-idei/353-pawel-ukielski-pamiec-polski-pamiec-sasiadow-pamiec-europy.html