Kapituła nominowała w tym roku 10 książek.:
- "Północ i Południe. Teksty o polskiej kulturze i historii" Marka A. Cichockiego (Wydawnictwo Teologia Polityczna),
- "Am (dziennik z drugiej strony)" Artura Grabowskiego (wyd. Państwowy Instytut Wydawniczy),
- "Ribbentrop-Beck. Czy pakt Polska-Niemcy był możliwy?" Piotra Gursztyna (Wydawnictwo Dolnośląskie),
- "Historia Antykultury" Krzysztofa Karonia (nakład własny),
- "Kamienica" Wojciecha Kudyby (Pewne Wydawnictwo),
- "Epoka Antychrysta" Pawła Lisickiego (Wydawnictwo Fabryka Słów),
- "Cegiełki i inne opowiadania" Krzysztofa Piaseckiego (Wydawnictwo Biblioteka Słów),
- "Atropina" Adriana Sinkowskiego (Wydawnictwo Teologia Polityczna),
- "Spław" Janusza Węgiełka (Wydawnictwo LTW),
- "Górecki. Geniusz i Upór" Marii Wilczek-Krupy (Wydawnictwo Znak).
Nagrodę Literacką im. Józefa Mackiewicza za rok 2019 otrzymał Marek A. Cichocki zza książkę "Północ i Południe", wydaną przez Teologię Polityczną.
W laudacji prof. Maciej Urbanowski powiedział: "Wydany w roku 2018 zbiór "Północ i Południe" jest świetnym ukoronowaniem dotychczasowej aktywności pisarskiej Marka Cichockiego. (..) Podtytuł nagrodzonej przez nas książki brzmi skromnie: „Teksty o polskiej kulturze i historii. Tymczasem czytelnik po lekturze pierwszych paru stron od razu się przekona, iż ma do czynienia z eseistyką najwyższych lotów, świetnie kontynuującą tradycje nurtu, który Czesław Miłosz określił niegdyś mianem polskiej szkoły eseju. Co byłoby tego nurtu znakiem rozpoznawczym? Przede wszystkim głębokie osadzenie w tradycji klasycznej, umiejętnie łączone z autobiografizmem, a do tego il storicismo polacco, czyli zmysł historiozoficzny. (..) Język Północy i Południa jest klasyczny: precyzyjny, klarowny, wyważony, ale i obrazowy".
Urbanowski zaznaczył, że książka Cichockiego "jest (...) sugestywną próbą przekonania nas, iż nasza polska tożsamość, nasza polska forma kształtowały się na osi Północ-Południe, osi geograficznej, ale przede wszystkim cywilizacyjnej. Południe oznacza tu dziedzictwo rzymskie, a więc antyczne, i włoskie, a więc chrześcijańskie, któremu zawdzięczamy nasze jestestwo, jakby powiedział Mochnacki, naszą formę, jakby powiedział Gombrowicz, czyli podmiotowość i zarazem wielkość. Gdy zaczęliśmy się odwracać od Południa i definiować siebie wedle osi Wschód-Zachód nasza forma słabła… Forma polska i zarazem rzymska, a raczej: polska, bo rzymska. A wraz z tym stawaliśmy się bezbronni wobec chaosu i pustki płynących do nas i na nas ze Wschodu i Zachodu".
Krytyk literacki wyjaśnił, że "Północ i Południe" nie jest jednak tomem akademickim. "Wszystko to brzmi niezwykle współcześnie, jest wręcz dramatycznie aktualne. Kwestie tożsamości Polaków i fundamentu, na którym należy budować państwo polskie, potrzeba politycznego mitu, doświadczenie kryzysu Europy, krach myśli liberalnej, barbarzyńcy u bram – to wszystko było palącym zagadnieniem dla bohaterów esejów Cichockiego i to wszystko jest palącym zagadnieniem dla nas. (...) "Północ i Południe" jest książką antygombrowiczowską, sygnalizuje bowiem bezpowrotne zerwanie z dogmatem „walki z formą”. Jest apelem o przemianę Polaków w ludzi uformowanych, ludzi w formie silnej i zdecydowanej, która to forma oznacza „zdolność nawrócenia się ku dobru” i umiejętność „pozytywnego kształtowania rzeczywistości”.
Na koniec zaznaczył: "Przyznajemy więc tegoroczną Nagrodę książce wybitnej literacko, doniosłej intelektualnie, a przy tym politycznej w najlepszym tego słowa znaczeniu. Kontynuującej wielkie tradycje polskiej prozy politycznej""
Marek A. Cichocki podziękował kapitule za za dostrzeżenie wagi zagadnienia, które w książce podejmuje: "czym jest Polska tożsamość i jaką ona ma przyszłość biorąc po uwagę to, jakie budują ją źródła".
Laureat podkreślil: "Moje przekonanie jest takie, że nie da się zrozumieć polskiej tożsamości bez fundamentalnego, cywilizacyjnie i historycznie podziału a jednocześnie łącznika w historii i kulturze Europy pomiędzy północą i południem. Polska od wieków jako jeden z najstarszych historycznie europejskich narodów uczestniczy w historii tego podziału i tego łącznika. Chodzi tez o to, aby mieć świadomość tego, że ta kwestia szczególnie dzisiaj staje się polem pewnej kluczowej, rozstrzygającej bitwy, na której toczy się europejska wojna kulturowa".
Kapituła wyróżniła także dwie inne nominowane do nagrody książki: "Epoka Antychrysta" Pawła Lisickiego oraz "Górecki. Geniusz i Upór" Marii Wilczek-Krupy.
Wacław Holewiński w laudacji książki Marii Wilczek-Krupy powiedział, że po raz pierwszy Nagrodą im. Józefa Mackiewicza wyróżniono książkę biograficzną. "Biografia Góreckiego jest książką wybitną, taką której wstyd nie znać, zwłaszcza jeśli chcemy się obracać w rejonach naszej polskiej kultury wysokiej". Jak zauważył dużą zaletą książki jest rozumienie przez autorkę muzyki, jej pasja muzyczna. Górecki rzadko udzielał wywiadów i rzadko godził się na występy publiczne, więc, "trzeba nisko pochylić głowę przed autorką, że udało jej się stworzyć tak bardzo prawdziwy obraz znakomitego kompozytora".
Z kolei, jak zauważył Stanisław Michalkiewicz, książka Pawła Lisickiego traktuje o Kościele katolickim, jej autor troszczy się o losy Kościoła jako jednego z filarów cywilizacji łacińskiej. Akcja "Epoki antychrysta" dzieje się w drugim dziesięcioleciu XXIII wieku, kiedy to po kilkusetletniej epoce papieży Franciszków konklawe jednomyślnie wybrało papieża, który przyjął imię Judasza. Dokonuje on kolejnych reform w kościele, które kończą się pewną formą likwidacji kościoła, która jest przedstawiana przez zwolenników tych reform jako wyższa forma jego obecności".
Według Michalkiewicza wyróżniona książka to "rodzaj elegii na zmierzch i upadek cywilizacji łacińskiej, czego jednym z symboli jest spokojne zmierzanie kościoła katolickiego ku katastrofie. Ta katastrofa następuje zgodnie z tym, co odczytamy w przekazie ewangelickim. Zaczyna się koniec świata".
Specjalne wyróżnienie od założonej przez członka Kapituły Jana Michała Małka, (polskiego emigranta i prywatnego przedsiębiorcę – na stałe zamieszkującego w Stanach Zjednoczonych), Polsko-Amerykańskiej Fundacji Edukacji i Rozwoju Ekonomicznego (PAFERE), otrzymał Krzysztof Karoń za "Historię Antykultury".
Relacja filmowa:
Relacja: Margotte i Bernard
Więcej zdjęć:
https://www.flickr.com/photos/55306383@N03/albums/72157711734042098
