17 IX 2019 r., w dniu 80. rocznicy agresji zbrojnej ZSRR na Polskę, w Bibliotece im. Janusza Kurtyki przy ul. Rakowieckiej 37 w Warszawie miała miejsce debata pt. „Relacje polsko-rosyjskie a narracje o komunizmie i Związku Radzieckim". Była to ósma dyskusja z cyklu "Historia, prawda, teraźniejszość. Jak prowadzić stosunki międzynarodowe w kontekście przeszłości?".
W debacie udział wzięli:
• Prof. Dr hab. Andrzej Nowak - historyk, sowietolog, publicysta, Uniwersytet Jagielloński
• Dr hab. Hieronim Grala – historyk, dyplomata, badacz i znawca Rosji, Uniwersytet Warszawski
• Red. Witold Jurasz - publicysta, dyplomata, Ośrodek Analiz Strategicznych
Dyskusję poprowadził Michał P. Sadłowski - prawnik, ekspert ds. obszaru poradzieckiego, Uniwersytet Warszawski
Pan Michał Sadłowski, który moderował spotkanie poprosił Prof. Andrzeja Nowaka aby zechciał scharakteryzować rosyjskie narracje dotyczące Polski. Pan Profesor zwrócił uwagę, że omawianie znaczenia historii w stosunkach polsko – rosyjskich musi zacząć się wcześniej niż w XIX w., ponieważ relacje z naszym wschodnim sąsiadem sięgają X w. Miał tutaj na myśli spór graniczny. Podjął również rozważania natury historiozoficznej. Prof. Hieronim Grala został poproszony o wyjaśnienie, jak wyglądał obraz Polski i Polaków w Związku Radzieckim przed 1939 r. i jak do 1989 r. Red. Witold Jurasz wypowiedział się na temat, jak Moskwa obecnie postrzega Państwo Polskie i czy dzisiejsza Polska jest ważna dla Rosji? Pan Redaktor stwierdził, że to nie jest tak, jak twierdzą niektórzy ludzie, że Polska się nie liczy, w rosyjskiej perspektywie, ale też, że nie jesteśmy na scenie pierwszoplanowym aktorem. Powiedział również, że jest problem, że niektórzy nasi partnerzy zachodni, widzą to w sposób, że słaba Rosja jest groźniejsza, więc powinniśmy ją czynić silniejszą, bo gdy będzie silniejsza to będzie bardziej pewna siebie i wtedy będzie mniej agresywna. Uznał to za pewnego rodzaju perwersję psychologiczną. Wyraził zdanie, że Rosja jak jest słaba, to nie pozwala sobie na posunięcia, a jedynie wtedy jak jest silna i że niestety należy to tłumaczyć często naszym partnerom i sojusznikom na Zachodzie.
Ostatnie pytanie zadane przez prowadzącego dotyczyło tego, jak reagować na działania Federacji Rosyjskiej i czy w ogóle warto na nie reagować? Czy za parę lat, ten problem może umrzeć, w związku ze zmianą pokoleniową w Federacji Rosyjskiej i Polsce, bo ludzie będący świadkami odejdą? Może ten problem będzie bardziej historyczny niż współczesny? Jako pierwszy wypowiedział się Prof. Dr hab. Andrzej Nowak, który poruszył temat pamięci instytucjonalnej, mówił też o walce o prawdę dotyczącą np. paktu Ribbentrop - Mołotow. Jako drugi odpowiadał Prof. Hieronim Grala, który również mówił o pamięci instytucjonalnej. Jako ostatni miał okazję wypowiadać się Red. Witold Jurasz, który odniósł się do swoich wspomnień pobytu na Białorusi i konferencji w Berlinie, mówiąc przy tym o przepaści kulturowej i brakach kompetencyjnych niektórych polskich dyplomatów. Na koniec nastąpiły się pytania z sali.
Relacja filmowa: Michał KK