W odpowiedzi na pytanie o nawiązanie obowiązującej konstytucji do tradycji I i II Rzeczpospolitej senator Piotr Andrzejewski wymienił m.in. kontrasygnatę między prezydentem a premierem, która nawiązuje do kontrasygnaty między królem a władzą wykonawczą w Konstytucji 3 Maja.
Według niego Ustawa rządowa z 1791 r. to "doskonały wzorzec konstytucyjny. (..) Konstytucja 3 Maja potwierdza wszystkie te prawa ustanowione na podstawie umów i przywilejów stanowych, które dziś są rozszerzone jako uprawnienie każdego obywatela".
Prof. Ryszard Piotrowski podkreślił: "Jeżeli szukamy kryteriów budowania dobrego państwa, muszą to być kryteria europejskie i one muszą nawiązywać do najlepszych tradycji Rzeczpospolitej. I trzeba nawiązywać do czegoś do czego jesteśmy zobowiązani nawiązywać, jeżeli serio traktujemy słowa preambuły, która mówi o zakorzenieniu naszej kultury w chrześcijańskim dziedzictwie. (..) Święty Jan Paweł II w "Evangelium vitae" mówi, że ponad suwerenem są wartości. Suweren nie może decydować o wartościach w żadnym głosowaniu. Suwerenne są wartości, nie suweren. I to jest prawda, ponieważ (..) ustanawiając konstytucję tworzymy zarazem suwerena, ale jednocześnie go ograniczamy".
Jak zauważył profesor, członkowie kościoła katolickiego mają obowiązki wynikające z katolickiej nauki społecznej. Przytoczył słowa z encykliki papieskich "Centesimus Annus": "Dlatego jest wskazane, by każda władza była równoważona przez inne władze i inne zakresy kompetencji, które by ją utrzymywały we właściwych granicach. Na tym właśnie polega zasada „państwa praworządnego”, w którym najwyższą władzę ma prawo, a nie samowola ludzi".
Według niego, "żeby konstytucja była konstytucją, to nie może być dowolnie zmieniana".
Zdaniem prof. Anny Łabno: "konstytucja i cały system ustrojowy jest umowny. My możemy pewne instytucje kreować, regulować prawem, mając określoną wizję, ale potem widzimy, w jaki sposób te konkretne instytucje są rozumiane, jak działają, bo one nie działają w próżni. To jest i musi być system dynamiczny".
Prof. Łabno zauważyła: "Jeśli popatrzmy na nasz konstytucjonalizm od 1989 roku, to on przechodzi wyraźne fazy: od próby nawiązania do typowych rozwiązań demokratycznego systemu, które się opierają na podziale władzy - porozumienia okrągły Stół, reforma kwietniowa z 1989 r., po małą konstytucję, która próbuje zaszczepić w Polsce silną władzę jednostki, uważając, że to jest szansa na pewną stabilizację.. (.). Później mamy konstytucje z 1997 r. i widać, że to nie jest ten sam model, o którym myśleliśmy na początku lat 90.".
Zdaniem konstytucjonalistki, nie należy abstrahować od specyfiki polskiej kultury politycznej i społeczeństwa, dlatego nie można pewnych rozwiązań stosować tylko dlatego, że się sprawdziły w Stanach Zjednoczonych czy we Francji.
"Celem zasadniczym jest to, żeby system był stabilny, przy zachowaniu pewnego poziomu wolności człowieka, pewnego poziomu odpowiedzialności władzy. A równocześnie chcemy zbudować społeczeństwo obywatelskie, które będzie partnerem dla władzy, to znaczy będzie zdolne realnie zakwestionować decyzje władzy". - mówiła profesor Łabno. Konstytucjonalistka przychylałaby się raczej do modelu opartego na wzmocnieniu władzy prezesa rady ministrów i do parlamentaryzmu zracjonalizowanego, a nie do modelu amerykańskiego, gdzie silny jest prezydent.
Powołując się na doświadczenia Portugalii prof. Łabno powiedziała:
"Głowę państwa zachowujemy do nadzwyczajnych sytuacji. Wybieramy w wyborach powszechnych. Prezydent jest strażnikiem konstytucji, demokracji, natomiast nie uczestniczy w sprawowaniu władzy, ponieważ dochodzi wtedy do silnych konfliktów z parlamentem, których rozstrzygnięcie jest trudne, powoduje perturbacje w samym systemie sprawowania władzy. Dlatego ta korekta - w moim przekonaniu - powinna być zrobiona".
"Odpowiedzialność wynikająca z wyboru konkretnych rozwiązań jest nieuchwytna, natomiast skutki widać zawsze". - podkreśliła.
W dalszym ciągu debaty jej uczestnicy odnosili się m.in. do kwestii referendum i Trybunału Konstytucyjnego.
Relacja: Margotte i Bernard
Więcej zdjęć:
https://www.flickr.com/photos/55306383@N03/albums/72157701340459221
cz. 1 debaty konstytucyjnej:
https://blogpress.pl/node/25359
