10 grudnia 2018 roku w Centrum Edukacyjnym IPN – Przystanek Historia, odbyło się spotkanie zatytułowane „Architekt wielkiej Polski. Roman Dmowski 1864 – 1939”, na którym zaprezentowano album dr. Jolanty Misiakowskiej-Muszyńskiej i dr. Wojciecha Jerzego Muszyńskiego. Rozmowę z autorami tej publikacji poprowadził prof. dr hab. Krzysztof Kawalec, biograf Romana Dmowskiego.
Spotkanie otworzył dr Jarosław Szarek, Prezes Instytutu Pamięci Narodowej, który przypomniał, że w przyszłym roku przypada osiemdziesiąta rocznica śmierci Romana Dmowskiego. Podkreślił znaczącą rolę tego polityka w odzyskaniu niepodległości Polski oraz olbrzymie znaczenie działalności edukacyjnej Narodowej Demokracji, utworzonej przez Romana Dmowskiego.
Profesor Krzysztof Kawalec potwierdził wyjątkowość tej postaci w pełni zasługującej na miano architekta Polski. Program napisany przez Romana Dmowskiego, w tym przebieg granic przedstawiony rządom alianckim w dużym zakresie nakładał się na to, co było realne do osiągnięcia i co zostało osiągnięte. Profesor Krzysztof Kawalec podkreślił niezwykłą liczbę i jakość zebranego w albumie materiału fotograficznego i połączonego z nim komentarza merytorycznego. Jest to tym bardziej warte docenienia, że Roman Dmowski nie był zbyt medialny, a jego znanych dobrych zdjęć jest niewiele.
Pani dr. Jolanta Muszyńska powiedziała, że razem z mężem pragnęli by publikacja pokazała Romana Dmowskiego w jak najszerszym kontekście. Stąd obok zdjęć zamieszczone są cytaty z pism i wypowiedzi Romana Dmowskiego. To jego opinie na temat polskości, jak wyobrażał sobie niepodległą Polskę, w jaki sposób odnosił się do swoich oponentów politycznych. Historycy chcieli pokazać jego działalność związaną z pobudzeniem świadomości narodowej Polaków, przygotowania Polaków do odzyskania niepodległości, szerzenia poczucia polskości w warstwach inteligenckich, ale także praca u podstaw wśród włościaństwa, warstwy o ogromnym potencjale. Co warte podkreślenia, album zawiera również głosy krytyczne na jego temat, których w tamtych czasach było wiele. Jak podkreśliła, celem albumu nie było stworzenie pomnika ze spiżu postaci nieomylnej, ale raczej pokazanie go w realiach, w których przyszło mu pracować.
Dr Wojciech Muszyński przyznał, że autorzy książki chcieli zaprezentować człowieka, który jest powszechnie nieznany, a jeśli jest znany to jest rozumiany zupełnie opacznie. Zatem celem było pokazanie szkoły myślenia, którą Roman Dmowski stworzył, której uczył. Ten polityk uważał, że każdy Polak powinien myśleć po polsku, czyli umieć dostosować się do realiów, w których żyje, być świadomym kim jest i czego chce po to, żeby być skutecznym. Skuteczność była dla myślenia Romana Dmowskiego kluczowa.
Pan dr. Wojciech Muszyński dodał, że album podzielony jest na trzy części:
- lata 1864–1905, początek drogi od Ligi Polskiej, przez Ligę Narodową aż do 1905 roku, kiedy Roman Dmowski wyszedł z podziemia i stanął na czele ruchu narodowego, walcząc właściwie przeciwko dwóm wrogom,
- lata 1906- 1919, gdy jest posłem w rosyjskiej Dumie Państwowej i podejmuje działania dyplomatyczne na rzecz sprawy polskiej na forum konferencji pokojowej w Wersalu,
- lata 1920-1939, to dalsza działalność po powrocie do kraju.
Dr Jolanta Muszyńska podkreśliła, że wiele z tez Romana Dmowskiego jest aktualnych do dziś i warto do nich wracać i z nich korzystać.
Relacja:
tekst - Ula
wideo: Michał KK
Więcej zdjęć:
https://www.flickr.com/photos/113180435@N07/albums/72157704845036465
