19 marca 2015 r. odbyła się dyskusja o książce "Izrael i Objawianie" Erica Voegelina. W panelu obok siebie zasiedli prof. Jacek Bartyzel, ks. Prof. Waldemar Chrostowski, prof. Dariusz Gawin i dr Tomasz Terlikowski. Spotkanie prowadził Tomasz Stefanek z Teologii Politycznej.
Prowadzący spotkanie zauważył, że niestety wciąż jeszcze trzeba przedstawiać sylwetkę autora, który w Polsce nadal pozostaje nie znany szerszej publiczności, pomimo że kolejne dzieła ukazują się regularnie m.in. nakładem Teologii Politycznej.
Prof. Bartyzel na wstępie wykazał, że trudno odpowiedzieć na pytanie kim był Voegelin. Sam, gdy szukał pracy na uniwersytetach amerykańskich, powiedział, że jest historykiem doktryn politycznych, a także specjalistą od Jeana Bodina, co może być zaskakujące dla polskiego czytelnika. Voegelin po rozpoczęciu amerykańskiego etapu swojej twórczości zobowiązał się napisać podręcznik doktryn politycznych, jednak wbrew wydawcy dzieło to się rozrosło do 5000 stron - a sam autor uznał, że nie ma to większego sensu, ponieważ takie spojrzenie poprzez rejestrację doktryn do niczego nie prowadzi.
Wg Bartyzela studia Voegelina predestynowały go do bycia filozofem prawa. Jednak po dostrzeżeniu wszystkich błędów Kelsena porzucił tę drogę. Zajął się filozofią państwa. Zaczął się zajmować Platonem, który otworzył filozofię na transcendencję. Zaczął pisać swoje opus magnum "Order and History", które w pewnym swoim czasie zarzucił, niedopisując nawet szóstego tomu, który początkowo był w zamyśle. W latach 70tych zaczął interesować się już mistyką.
Prof. Bartyzel mówił, że trudno jednoznacznie określić Voegelina, ponieważ patrzenie przez pryzmat jego pism - sylwetka autora Izraela... nie rysuje się jednolicie. Sam przewrotnie nazwałby Voegelina gnostykiem, jednak w rozumieniu pozytywnym, że był prawdziwym mędrcem, który zgłębia wiedzę.
Prof. Dariusz Gawin zauważył, że Voegelin to jeden z najciekawszych i najważniejszych myślicieli XX wieku. W Voegelinie - jest zdaniem Gawina - bardzo ważna umiejętność łączenia filozofii z historią, ponieważ był historiozofem. W XX wieku po II wojnie światowej dostrzegalne jest rozłączenie tych obu dziedzin. Na uniwersytetach zachodnich w sposób niemalże absolutny dokonano tego rozdzielenia i doktryny polityczne rozważa się bez jakiejkolwiek łączności z samą historią. Wg Gawina voegelinowska umiejętność filozoficznego namysłu nad historią jest jednocześnie próbą spojrzenia na celowość dziejów, co dzisiaj wydaje się zupełnie niepoprawne politycznie. Można się spierać z Voegeliniem, ale mierzenie się z jego pisarstwem jest próbą, z której można wyjść niezwykle ubogaconym.
Ks. Prof. Chrostowski wskazał, że pisząc książkę Izrael i Objawienie Voegelin używał pewnej metody namysłu zwanej w niemieckiej filozofii - przedmyśleniem. Chrostowski nie miał do końca jasności czy Voegelin zajmował się stanem samoświadomości Izraela, czy raczej postrzega księgi święte jako relację czegoś, co istnieje poza nimi, a w księgach świętych została zinterpretowana. Ksiądz profesor ukazywał też, że sposób namysłu nad Pismem Świętym jest bardzo ciekawym przykładem hermeneutyki biblijnej.
Dr Terlikowski wskazywał, że Voegelin jest człowiekiem, który zdawał się szukać sensu w świecie, który zastąpił Boga różnymi bożkami. Wg redaktora naczelnego Telewizji Republika Voegelin rozpaczliwie walczy o sens w świecie przyglądając się księgom, które dawały poczucie sensu choćby Izraelowi. Autor Izraela... szukał zapewne tego sensu, ponieważ to sens jest fundamentem dla wspólnoty politycznej, ponieważ nikt nie będzie dzisiaj umierał za wygodę, lecz jedynie za wartości. Terlikowski zastanawiał się, jaki sam Voegelin miał stosunek do tekstów, którym poświęcił swój namysł.
Po zarysowaniu swoich stanowisk doszło także do dyskusji z salą. Na kolejne pytania odpowiadali wszyscy prelegenci. Zachęcamy do obejrzenia filmu w całości.
Książka jest dostępna m.in. w internetowej księgarni Teologii Politycznej.
Zapis wideo debaty:
Relacja: Jan Czerniecki z Teologii Politycznej (tekst) i Bernard (foto, wideo)
