"Generał Haller miał sposobność wykonać gest, który go unieśmiertelnił w narodowej pamięci" - podkreślił na wstępie prof. Tomasz Panfil (KUL).- "Gest wrzucenia platynowego pierścienia w wody Bałtyku, tego morza wymarzonego przez generacje Polaków".
Historyk dodał, że tym samym gen. Haller zamknął pętlę historii, co stanowi nawiązanie do Bolesława Krzywoustego, dzięki któremu Polska w XII wieku zyskała dostęp do Bałtyku.
"Generał Haller należał do pokolenia gigantów ducha, ludzi, którym przyszło urodzić się w najgorszym momencie polskiej historii, gdy wydawało, że następuje finis Poloniae".
W tej grupie są ojcowie niepodległości Polski: Józef Piłsudski (1867), Roman Dmowski (1864), Ignacy Jan Paderewski (1860), Ignacy Daszyński (1966), Józef Dowbor-Muśnicki (1867), Wojciech Korfanty (1873), Wincenty Witos (1874).
To "ludzie, którzy mają w sobie dość siły, żeby iść pod prąd, żeby nie móc się pogodzić z tym, co było wówczas postawą dominującą, postawą ugodowości, lojalizmu". - zaznaczył historyk.- "Ludzie dla których romantyczny ideał jest wciąż żywy, wciąż potrzebny. Ideał nakazujący każdej generacji Polaków chwycić za broń i krwią udowadniać przywiązanie do idei wolności".
Józef Haller walczył w Legionach Polskich, Polskim Korpusie Posiłkowym, Polskiej Sile Zbrojnej (Polnische Wehrmacht). Walczył i to zwycięsko z wszystkimi wrogami Polski: Rosją carską, później z Austrią (pod Rarańczą) i z Niemcami (pod Kaniowem). Droga do Polski wiodła go z ogarniętej anarchią ziemi rosyjskiej przez Francję.
Historyk przypomniał, że w czerwcu 1917 r. prezydent Francji Raymond Poincare wydał dekret o powołaniu Armii Polskiej we Francji, a rok później ta armia liczyła już 70 tys. ludzi. Było to wspólne dzieło działaczy polonijnych (gł. z USA), Romana Dmowskiego i I.J. Paderewskiego.
"Błękitna Armia to zwrotny punkt w karierze gen. Hallera" - podkreślił prof. Tomasz Panfil.
Haller objął dowództwo nad Armią Błękitną w październiku 1918 r., a w okresie kwiecień-czerwiec 1919 r. ta świetnie wyposażona armia (broń, czołgi, samoloty) drogą lądową została przetransportowana do Polski.
Armia Hallera nie mogła zostać użyta do walki przeciwko Niemcom, ale weszła do walki na wschodzie. W październiku 1919 r. została włączona do Wojska Polskiego.
Dzięki wrzuceniu pierścienia do morza w 1920 roku "gen. Haller stał się bohaterem zbiorowej wyobraźni". - zaznaczył prof. Panfil. Jako dowódca Armii Ochotniczej stał się główną postacią plakatu werbunkowego.
Historyk wymienił organizacje społeczne, w których w okresie międzywojennym działalność angażował się gen. Haller: m.in. były to Związek Harcerstwa Polskiego i Polski Czerwony Krzyż. Prof. Panfil dodał: "Najgorzej wychodziła mu polityka".
Po wykładzie odbyła się uroczystość odsłonięcia popiersia generała Józefa Hallera w Kościele Najświętszego Zbawiciela.
Projekt został zrealizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości.
Relacja: Margotte i Bernard
Przed wykładem wystąpił zespół kameralny pod dyrekcją ojca Ireneusza Wybraniaka:
