Carl Gustaf Emil baron Mannerheim (1867-1951) jest chyba najbardziej kontrowersyjną postacią w dziejach Finlandii. Tak jak wielu wybitnych mężów stanu, był i jest obiektem bądź bezkrytycznego uwielbienia, bądź brutalnych ataków.
Jak pisze we wstępie do książki Michał Kopczyński, zwolennicy widzą w Mannerheimie dwukrotnego pogromcę bolszewickich agentów, dążących do uczynienia z Finlandii republiki sowieckiej, męża stanu stojącego ponad partyjnymi intrygami, wybitnego wodza, który upokorzył Armię Czerwoną i wreszcie męża opatrznościowego, który w latach 1917-1919 i 1939-1945 uratował niepodległość swej ojczyzny, wyprowadzając osamotniony na międzynarodowej scenie politycznej kraj z beznadziejnego, wydawałoby się, położenia.
Dla przeciwników pozostaje on "białym generałem", pogardliwie nastawionym do parlamentarnej demokracji sympatykiem faszyzmu, a nawet sojusznikiem Hitlera.
Mannerheim był potomkiem arystokratycznej rodziny pochodzenia szwedzko-holenderskiego. Zaczął karierę wojskową w 1889 w 15. Aleksandryjskim Pułku Dragonów stacjonującym w Kaliszu. Był uczestnikiem wojny 1904-1905, a w czasie I wojny światowej dowódcą korpusu kawalerii. Stał na czele fińskiego ruchu niepodległościowego po I wojnie światowej i doprowadził do wyzwolenia swojego kraju spod władzy Rosji, a następnie przyczynił się do zachowania jego niepodległości w latach II wojny światowej i w okresie powojennym.
Wspomnienia Mannerheima wydane przez Editions Spotkania obejmują lata 1882-1946 i zostały opublikowane w 150. rocznicę śmierci bohatera narodowego Finlandii.
"W Polsce niewiele wiedziano o marszałku Mannerheimie".- zaznaczył na wstępie Piotr Jegliński. - "Szczególnie w okresie komunizmu była zmowa milczenia. Propaganda przedstawiała marszałka jako faszystę, to samo dotyczyło postaci Józefa Piłsudskiego, cenzurowano wszystkie wzmianki o ich czynach".
Jak zaznaczył szef wydawnictwa, obecna edycja wspomnień Mannerheima to wydanie drugie, to pierwsze ukazało się w 1992 roku także nakładem Editions Spotkania.
"Wznowienie tej publikacji po polsku jest doskonałym sposobem uhonorowania życia i dorobku fińskiego bohatera narodowego". - mówiła Ambasador Finlandii Hanna Lehtinen, dziękując dyrektorowi wydawnictwa Editions Spotkania. - "Mannerheim cały czas fascynuje Finlandię i zagranicę. 150. rocznica stała się okazją do nowych badań i miejmy nadzieję, że niektóre z nich trafią również do polskiej publiczności".
Zauważyła, że Polacy, którzy słyszeli o Mannerheimie mówią o nim: to taki fiński Piłsudski. Jednak wiele ich różniło, zarówno początki ich dziejów, jak i sympatie polityczne.
W 1919 roku doszło dwukrotnie do spotkania Mannerheima z Piłsudskim w warszawskim Belwederze, obaj żołnierze i politycy omawiali głównie dwie kwestie: koncepcję Międzymorza oraz stosunki z Rosją.
Mannerheim spędził prawie 9 lat w Polsce i, jak zaznaczyła Anna Kulicka, wspominał te lata jako najszczęśliwsze w swoim życiu. Przyjechał do Polski w 1889 roku jako kawalerzysta po szkole oficerskiej, była to jego pierwsza pozycja zawodowa. Ponownie do Polski przybył w 1909 roku jako dowódca stacjonującego w Mińsku Mazowieckiem 13. Włodzimierskiego Pułku Ułanów. W tym okresie nawiązał kontakty z polską arystokracją. W swoich pamiętnikach pisał: "... obracałem się w polskim towarzystwie, o którym wiadomo, że jest świetne i ekskluzywne. (..) Polacy przyjmowali mnie, mimo mojego stanowiska służbowego, bez uprzedzeń. Jako Fin i zdeklarowany przeciwnik polityki rusyfikacji w moim własnym kraju, ze zrozumieniem myślałem o uczuciach Polaków i ich poglądach na sprawy, które uznać można za drażliwe" .
Mannerheim wspominał polowania, był członkiem warszawskiego Klubu Myśliwskiego.
Kontakty z Polakami nie zaniknęły w późniejszych latach. Jak wyjaśniła Anna Kulicka, niedawno odnaleziono listy skierowane do Mannerheima z podziękowaniami, gdyż w czasie II wojny światowej pomógł wielu Polakom dzięki kontaktom z Niemcami oraz swej pozycji po wojnie zimowej.
"Mannerheim przez całe swoje życie był osobą pełną osobistego uroku, był bardzo przystojnym mężczyzną, zwracał na siebie uwagę dam, ale był także osobaą o wielkiej szlachetności". - podkreśliła Anna Kulicka. - "Kiedy sytuacja polityczna tego wymagała, wycofywał się dla dobra kraju z życia politycznego i w tym czasie organizował działania, które miały charakter społeczny: Czerwony Krzyż, harcerstwo".
Piotr Jegliński mówił o działalności Mannerheima jako prezydenta Finlandii w latach 1944-1946, rokowaniach z Rosją, a także o jego ustąpieniu w 1946 roku.
Dzięki postawie Mannerheima udało się ocalić niepodległość Finlandii - zaznaczył szef Editions Spotkania. Wspomniał również o kontaktach fińskiego bohatera z Polakami, m.in. z rodem Lubomirskich i Potockich.
Warto dodać, że do 28 czerwca na Krakowskim Przedmieściu, przy skwerze pomiędzy Uniwersytetem Warszawskim a Hotelem Bristol prezentowana jest wystawa plenerowa poświęcona Marszałkowi Mannerheimowi i jego związkom z Polską.
Na zakończenie Ambasador Finlandii Hanna Lehtinen, dziękując za spotkanie, wyraziła radość, że Gustaf Mannerheim jest dla Polaków postacią interesującą, bo przecież to ikona niepodległości Finlandii.
Relacja: Margotte i Bernard
Pamiętniki marszałka Mannerheima to barwne i bardzo ciekawe źródło historyczne, dotyczące historii nie tylko Finlandii, ale całej Europy.
http://multibook.pl/pl/p/Carl-Gustaf-Mannerheim-Wspomnienia/8267
Więcej zdjęć:
https://www.flickr.com/photos/55306383@N03/albums/72157683157141560
