2 września przy kościele św. Stanisława Kostki na Żoliborzu (ul. Hozjusza 2) otwarta została wystawa „Za chleb i wolność”. Wystawę zorganizowało Stowarzyszenie 13 Grudnia, którego dewizą jest hasło „Wolni i Solidarni” a jednym z celów „propagowanie i rozwijanie idei wolnego i solidarnego społeczeństwa” oraz „wychowywanie młodzieży w duchu patriotyzmu”.
Migawki z wystawy:
Pełny tytuł wystawy brzmi „Za chleb i wolność lata 1978-1981”. Przedstawia ona opracowane, często unikatowe i niepublikowane fotografie z tamtego okresu ze zbioru IPN. 400 zdjęć można obejrzeć na 30 panelach rozstawionych przy domu pielgrzyma Amicus.
Ze strony Stowarzyszenia: „Rok 1980 zapadł w pamięci milionów Polaków jako rok Solidarności. Po raz pierwszy od ponad czterdziestu lat Polacy poczuli się wolni. Robotnicy przestali się bać władzy. Władza zaczęła liczyć się z obywatelami. Rok później na murach pojawiły się hasła nawołujące do buntu a na ulice wyszli demonstranci. Solidarność tryumfowała, ale zostało to brutalnie przerwane 13 grudnia 1981 roku. Ruch, który narodził się w sierpniu ’80 w dziewięć lat później zmienił zarówno historię Polski jak i Europy, odsunął żelazną kurtynę daleko na wschód. Aby pamięć o wydarzeniach lat 1978 – 1981 trwała w nas. Stowarzyszenie "13 grudnia" oraz proboszcz parafii pw. Św. Stanisława Kostki w Warszawie zapraszają na fotograficzne wspomnienie tamtych czasów.”
Pełna relacja wideo z otwarcia wystawy:
Audio:
Wystawę otwierał prof. Jan Żaryn, wiceprezes Stowarzyszenia 13 Grudnia, ks. kanonik Tadeusz Bożełko, współgospodarz wystawy, który udzielił jej schronienia, Sławomir Karpiński prezes Stowarzyszenia 13 Grudnia, oraz Rafał Utracki – reprezentujący dzielnicę Żoliborz.
Patronem honorowym wystawy jest ks. kardynał Józef Glemp, oraz prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Łukasz Kamiński.
Ks. kanonik przywitał wszystkich którzy zgromadzili się na otwarciu wystawy u grobu męczennika, bł. ks. Jerzego. „Wystawa nosi tytuł: Za wolność i chleb. To dwa pragnienia ludzkiego serca, to dwa pragnienia zniewolonego narodu. [...] Cieszę się, że wystawa, której zadaniem jest upamiętnić wydarzenia i ludzi sprzed 30 lat, znalazła swoje miejsce tutaj w żoliborskiej parafii. Tutaj, gdzie od 1981 roku msze św. za Ojczyznę wlewały wciąż nową otuchę w serca ludzkie i ożywiały ducha. Tutaj też bł. ks. Jerzy pełnił swoją posługę wśród ludzi pracy łącząc swoją osobą różne środowiska tak samo pragnące wolności i chleba.”
Profesor Jan Żaryn: „Wystawa miała stanąć w innym miejscu, przy Wspólnocie Polskiej na Krakowskim Przedmieściu. Niestety z przyczyn od nas niezależnych [...] nie mogliśmy tam wystawy umieścić. Przybiegliśmy, jak zwykle w dziejach Polski się dzieje, szczególnie kiedy katolicy nie wiedzą co ze sobą zrobić, do Kościoła. Kościół jak zwykle otworzył swoje bramy i ks. kanonik od razu powiedział: tak i to spowodowało, że jesteśmy tutaj.
Wystawa dotyczy jednej z najważniejszych, wspaniałych kart naszej historii najnowszej, czasu powstawania i genezy Solidarności i tego czasu 16 miesięcy od sierpnia ’80 do grudnia ’81. Czasu niezwykłego, który został brutalnie przerwany 13 grudnia 1981 roku. Chcieliśmy pokazać to, co stanowi bardzo ważne przesłanie, czasem upadające w natłoku innych informacji.
Pierwsze przesłanie to fakt, że poza wszystkimi innymi, którzy zasługują na miano ojców Solidarności, to jednak przede wszystkim była to ówczesna klasa robotnicza. I chciałbym, żeby to dobrze zabrzmiało. Bo my, inteligencja, a ja jestem przedstawicielem nie klasy robotniczej tylko inteligencji, często sobie zawłaszczamy ten sierpień 80 roku i uważamy, że to nasze dzieło, nasz intelekt, to wszystko co wiąże się z podtrzymywaniem ducha oporu, a zapominamy, że w sumieniach sercach i umysłach robotników ten duch oporu był równie silny, albo i silniejszy. Tylko dzięki nim ten sierpień zakończył się zwycięstwem.
Drugie przesłanie: nie byłoby Solidarności bez Kościoła Katolickiego, nie byłoby Solidarności bez prymasa Stefana Wyszyńskiego, o którego beatyfikację modlimy się i na którą czekamy. Bez tegoż Kościoła nie byłoby Solidarności m.in. dlatego, że prymas Wyszyński potrafił wychować bardzo szczególne pokolenie, pokolenie które wyszło z czasów stalinowskich, zostało w bardzo ostry sposób zaimpregnowane socrealizmem i nie wiadomo jak to by dalej z nami było, gdyby nie wspaniały wielki program Wielkiej Nowenny i Rok Milenijny. I to jest ten okres ’57-’66 który z perspektywy historycznej być może nas w ogóle uratował.
Nie byłoby Solidarności i pokolenia roku 80-tego gdyby nie Jan Paweł II i to co się zdarzyło, najpierw 16 października 78 roku i później w czerwcu 79 roku, kiedy tu przyjechał, ale nie tylko przyjechał, ale przez swój przyjazd pokazał że naprawdę jest nas dużo. Dopiero wtedy się policzyliśmy i okazało się, że nie jesteśmy zatomizowanym społeczeństwem, tylko jesteśmy wielką wielomilionową rodziną. I w ciągu ośmiu kolejnych dni pobytu Jana Pawła II okazało się, że w Polsce władzy komunistycznej nie ma.
Lata 80-81 to czas który został brutalnie zniszczony 13 grudnia 1981. Równolegle z procesem odzyskiwania przestrzeni społecznej przez naród odbywał się równolegle, od początku, proces niszczenia tego zjawiska. Stan Wojenny był przygotowywany od operacji Lato 80”.
Sławomir Karpiński prezes Stowarzyszenia 13 Grudnia:
„Pomyśleliśmy o tym, że warto młodzież przekonywać do tej naszej historii. Wiemy, że tekst nie będzie do nich tak przemawiał jak zdjęcia, obrazy z tamtego czasu. Nastawiliśmy się na pokazanie historii w obrazach, z niewielkimi naprowadzającymi komentarzami. Udało nam się zaangażować do tego projektu młodzież, studentów z UKSW.”
Sławomir Karpiński podziękował osobom szczególnie zaangażowanym w przygotowanie wystawy: byli to pani Dorota Serwadczak z Wrocławia która przygotowała wystawę od strony graficznej, Kamil Burzyński student UKSW. Osoby, które pomagały przearanżować wystawę, by mogła być pokazana w nowym miejscu (m.in. p. Janusz Grodecki, pracownicy domu pielgrzyma na Hozjusza). Od strony historycznej i merytorycznej nad wystawą czuwali m.in. Jan Żaryn, Grzegorz Majchrzak, Anna Jagodzińska. Podziękowania zostały złożone też osobom, które zgodziły się bezpłatnie na udostępnienie fotografii (a ustalenie autorów zdjęć nie było prostym zadaniem) m.in. Annie Pietuszko, Leszkowi Biernackiemu, Tadeuszowi Zagoździńskiemu.
Jan Żaryn odczytał też listę sponsorów wystawy, a są to: Stowarzyszenie 13 Grudnia, Kasa Stefczyka, Stowarzyszenie Wspólnota Polska, NSZZ Solidarność Komisja Międzyzakładowa Pracowników Oświaty i Wychowania.
Na koniec części oficjalnej ks. kanonik odczytał modlitwę ks. Piotra Skargi w intencji Ojczyzny:
Boże, Rządco i Panie narodów,
z ręki i karności Twojej racz nas nie wypuszczać,
a za przyczyną Najświętszej Panny, Królowej naszej,
błogosław Ojczyźnie naszej, by Tobie zawsze wierna,
chwałę przynosiła Imieniu Twemu
a syny swe wiodła ku szczęśliwości.
Wszechmogący wieczny Boże,
spuść nam szeroką i głęboką miłość ku braciom
i najmilszej Matce, Ojczyźnie naszej,
byśmy jej i ludowi Twemu,
swoich pożytków zapomniawszy,
mogli służyć uczciwie.
Ześlij Ducha Świętego na sługi Twoje,
rządy kraju naszego sprawujące,
by wedle woli Twojej ludem sobie powierzonym
mądrze i sprawiedliwie zdołali kierować.
Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen
Otwarcie wystawy uświetnił minikoncert Pawła Piekarczyka:
Plakat wystawy:
Relacja: Margotte, Bernard
